อ่านหลังค้น เพลิน

อ่านบทสัมภาษณ์จากการค้นแรงบันดาลใจและประสบการณ์

ว่าที่ด็อกเตอร์เพลิน – ประทุมมาศ พรชำนิ

ผู้เชี่ยวชาญทางด้านกระตุ้นพัฒนาการเด็กเล็ก และเด็กที่มีความต้องการพิเศษ

เรียบเรียงจากรายการแมวค้นฅน 26 เมษายน 2561 ที่ Cat Radio 

สัมภาษณ์โดย ดีเจเปิ้ลหน่อย วรัษฐา พงษ์ธนานิกร 

ฟังเทปฉบับเต็มได้ที่ https://www.youtube.com/watch?v=finJYQyiLzk&t=47s 

 

เพลิน – ประทุมมาศ พรชำนิ

ขอต้อนรับเข้าสู่รายการแมวค้นฅน รายการสัมภาษณ์ของ Cat Radio  ซึ่งแต่ละสัปดาห์เราจะมีแขกรับเชิญพิเศษๆ มากๆ  เราขอต้อนรับพิธีกรวัยรุ่นรายการทีนทอล์ค (Teentalk: รายการวัยรุ่นที่โด่งดังเมื่อ 20 กว่าปีก่อน) 

     สวัสดีค่ะ อันนั้นมันนานมากแล้วนะ

มีใครทันบ้าง 20 ปีแล้วนะ

     20 ปีแล้วค่ะวันนั้นยังเด็กมาก

แต่ว่าตอนนี้เรามาในอีกบทบาทหนึ่งนี่คือว่าที่ดร. เพลิน ประทุมมาศ พรชำนิดีใจที่ได้คุยกับเพลินวันนี้

     ดีใจเหมือนกันค่ะ

กลับมาแล้ว

     ถ้าเกิดใครไม่ทราบ แต่น่าจะทราบมั้งเพราะว่าพี่นภก็พูดอยู่ตลอดว่าเราย้ายไปอยู่อเมริกา 10 ปีแล้ว เพิ่งย้ายกลับมาเมื่อไม่กี่เดือนนี่เอง

เราได้ยินชื่อเพลินตลอดเวลาที่เราได้คุยกับพี่นภ ไม่ว่าจะเจอกันที่คอนเสิร์ตหรือหลังเวทีจะมีชื่อเพลินพูดขึ้นมาเสมอๆ ต้องให้เพลินแนะนำตัวเองอย่างเป็นทางการอีกนิดหนึ่งสำหรับคนที่อาจรู้จักแค่ว่าเป็นภรรยาพี่นภ พรชำนิ

     เป็นภรรยาพี่นภ ใช่ค่ะ แต่ว่างานที่เพลินทำก็จะเกี่ยวกับการกระตุ้นพัฒนาการเด็กเล็กที่มีความต้องการพิเศษ ความต้องการพิเศษ ถ้าแปลเป็นภาษาอังกฤษก็คือ Special Needs เพลินทำงานในด้านนี้มา 14 ปีแล้ว แต่ตอนจบปริญญาตรีที่ธรรมศาสตร์ก็ไม่ได้จบด้านนี้นะคะ

ตอนนั้นจบสาขา..

     ศิลปศาสตร์   แต่ว่าตอนเรียนจบเราก็รู้ว่าอยากทำงานกับเด็กแล้วก็อยากทำงานกับช้าง

เดี๋ยวเราจะได้คุยเรื่องเด็กต่อ แต่ถามก่อนว่าทำไมถึงชอบช้าง

     เพราะมันตัวใหญ่ใหญ่แล้วสามารถทำร้ายเราได้ แต่ว่าส่วนใหญ่มันใจดี แล้วช่วงนั้นก็เห็นช้างเดินถนนเยอะแยะไปหมดแล้วมันก็ร้องไห้ เราก็รู้สึกว่าฉันจะต้องทำงานเพื่อช้าง

มูลนิธิเพื่อนช้างตอนนั้นรับสมัครนะคะ แต่รับคนขับรถ เราทำด้านนี้ไม่เก่ง แล้วได้มีโอกาสไปฝึกงานกับเด็กที่มีความต้องการพิเศษ​ ตอนนั้นเราคิดว่าเด็กที่มีความต้องการพิเศษคือที่เขาเรียกว่าพิการ เหมือนมีภาพติดไว้ว่าพวกสังคมสงเคราะห์ต้องไปบ้านเด็กกำพร้า คิดว่าเขาไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองกันได้เลย แต่เผอิญว่างานที่เพลินได้เป็นศูนย์ฝึกเด็กไม่ได้เป็น Orphanage 

ไม่ใช่บ้านเด็กกำพร้า

     เราก็ต้องมองอีกแบบหนึ่ง ไม่ได้แจกผ้าห่ม แจกรองเท้า หรือไปบริจาคเงิน เราก็ได้ไปเรียนรู้ถึงการเรียนรู้เด็กเล็กหรือเด็กที่มีความต้องการพิเศษ ตอนนั้นไม่มีความรู้อะไรเลยก็เลยตัดสินใจไปเรียนต่อที่อเมริกา ต่อปริญญาโททางด้านการกระตุ้นพัฒนาการเด็กเล็กแล้วการศึกษาพิเศษจะอยู่สาขาวิชาคล้ายๆ กัน ก็จะเน้นไปที่ออทิสซึมด้วย 

     ตอนแรกว่าจะย้ายกลับไทยตั้งแต่เรียนจบปริญญาโทแต่มีโอกาสได้ฝึกงาน ทำงานที่นู่นด้วย ก็เลยตัดสินใจเรียนต่อปริญญาเอกด้วย เลยไม่ได้กลับมา ก็อยู่ 10 ปีตอนนี้กำลังทำปริญญาเอกอยู่ทางด้านพัฒนาการเด็กเล็กโดยเน้นไปที่สุขภาพจิตแล้วก็ปัญหาทางด้านพัฒนาการ

จริงๆ แล้วสิ่งที่เพลินเลือกเรียนค่อนข้างจะเฉพาะเจาะจงมากๆ แสดงว่าวันนั้นที่ไปฝึกงาน ได้ไปเห็นอะไรในวันนั้นถึงรู้สึกว่าฉันต้องมาทางนี้โดยตรง

     วันนั้นอย่างที่เล่าให้ฟังเมื่อกี๊ว่าเราติดภาพที่ลบๆ อยู่ในหัวว่าเด็กกลุ่มนี้ไม่สามารถพัฒนาได้เลย เราต้องดูแลเขาไปตลอด ไม่สามารถเข้าห้องน้ำเองได้ เราก็เข้าไปฝึกเด็กโดยมีมุมมองแบบนั้น ไปเห็นว่าเด็กคนนี้พูดไม่ได้ เด็กคนนี้ยังคลานอยู่เลย อายุ 10 ปีแล้ว ทำไมยังไม่เดิน ร้องไห้เลยวันแรก ตอนนั้นอายุ 21 มั้ง ไปถึงปุ๊บก็ร้องไห้เลย สงสารเขา เจ้านายก็เลยบอกว่า “เพลินกลับบ้านเลย ยูไม่สามารถทำอะไรได้แล้ววันนี้”

 

ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ด้วย ณ จุดนั้น

     เจ้านายเพลินตอนนั้นเขาก็บอกว่ายูต้องตัดสินใจแล้วแหละว่าจะสงสารเขาต่อไปก็ได้ ยูไปตามบ้านเด็กกำพร้าแล้วไปบริจาคก็ได้ แต่ถ้ายูอยากที่จะช่วยเขาจริงๆ ยูต้องหยุดสงสารตั้งแต่ตอนนี้ แล้วเชื่อในศักยภาพของเขาว่าเขาสามารถเรียนรู้อะไรใหม่ๆ ได้ ก็เลยเป็นจุดเปลี่ยนนิดหนึ่ง เราต้องเปลี่ยนมุมมองของเรามากกว่า จริงๆ ไม่เกี่ยวกับตัวเขาเท่าไหร่ แต่เกี่ยวว่าเราจะมองเขาอย่างไรดี เราจะมองในศักยภาพของเขา หรือว่าจะมองว่าเขาไม่สามารถช่วยตัวเองได้แล้วน่าสงสารจังเลย

 

“ความต้องการพิเศษ”

อาจจะต้องให้เพลินอธิบายคำว่าเด็กพิเศษนิดหนึ่ง ที่เพลินบอกว่าออทิสซึมมีหลายๆ แบบ แต่ละแบบเป็นอย่างไรบ้างคะ เพราะว่าบางคนอาจจะนึกไม่ออก

     ถ้าเกิดมองเป็นการวินิจฉัย ศัพท์การแพทย์ก็จะมีดาวน์ซินโดรมหรือTrisomy 21 ,ออทิสซึม Cerebral Palsy ก็คือส่วนสมองที่คอนโทรลเรื่องการเคลื่อนไหวขาดออกซิเจนตั้งแต่เกิดก็เลยทำให้เด็กคนนั้นเป็นอัมพาตไม่สามารถขยับตัวเองได้ ต้องนั่งวีลแชร์ตลอดชีวิต ก็จะมีหลายๆ ประเภท อย่างดาวน์ซินโดรมถือว่าเป็นความต้องการพิเศษเกี่ยวกับพันธุกรรม มีหลายๆ แบบ ไม่ได้มีดาวน์ซินโดรมแบบเดียว ที่เราใช้คำว่า “ความต้องการพิเศษ” จริงๆ ก็คือเด็กที่พัฒนาล่าช้ากว่าเด็กทั่วไปด้วยเหตุผลอะไรก็ตาม  

 

นี่คือกลุ่มที่เพลินศึกษาทั้งหมดโดยรวมไม่ได้ไปทางกลุ่มไหนเป็นพิเศษใช่ไหม

     ประสบการณ์โดยตรงแล้วก็เทรนนิ่งของเพลินส่วนใหญ่จะเน้นไปที่ออทิสซึมแต่ว่าที่เน้นจริงๆ ก็คือเด็กเล็ก ถ้าอย่างหมอเขาก็จะเน้นไปที่สาขาวิชาของเขา แต่อย่างเพลินที่เรียนมาจะเน้นเด็กทุกคน ตั้งแต่เกิดจนถึงอายุ 5 ขวบ แต่มองจากมุมที่ว่าพัฒนาการเขาล่าช้า พัฒนาไม่เหมือนเด็กทั่วไป เราจะฝึกให้เขาใกล้เคียงกับเด็กทั่วไปหรือ Catch Up (ตามทัน) ให้มากที่สุด

 

ตั้งแต่เกิดจนถึง 5 ขวบที่เราจะไปดูแลอย่างใกล้ชิด ที่เพลินเรียนแล้วก็ทำหลักสูตรด้วย 

     ใช่ค่ะ ภาษาอังกฤษเรียกว่า Early Intervention ก็คือการกระตุ้นพัฒนาการ เป็นวิธีที่ค่อนข้างใหม่ เมื่อ  20 ปีก่อนหรือก่อน 20 ปีที่แล้วเราจะคิดว่าเด็กที่มีความต้องการพิเศษคือเด็กพิการไม่สามารถทำนู้นทำนี้ได้ ปล่อยให้นอนบนเตียงดีกว่า เพราะว่าไม่มีประโยชน์หรอกที่จะไปฝึกอะไรเขา แต่ว่าเมื่อมีงานวิจัยทางด้านประสาทวิทยา  ได้เรียนรู้พัฒนาการของสมองคนเรามากขึ้นเราก็จะได้รู้ว่าเด็กตั้งแต่เกิดจนถึงอายุ 2-3 ขวบเป็นช่วงเวลาที่มีการเติบโตทางด้านสมองมากที่สุด เด็กทุกคนเกิดมามีเซลล์สมองหรือเส้นประสาทเยอะเกินกว่าที่จะใช้ในช่วงชิวิตหนึ่ง หลังจาก 3-5 ขวบก็จะมีการตายของเซลล์ประสาท

 

ทำไมเซลล์ตายเร็วจังเลยล่ะ 

     ถ้ายังไม่ตายออกไป จะเยอะเกินไม่สามารถโฟกัสได้ แต่พอยต์คือระหว่าง 0-3 หรือ 0-5 ขวบเป็นช่วงที่คนเราต้องการประสบการณ์หลายๆ แบบเพื่อที่สมองเราจะได้ฝึกและจำ อย่างเด็กทารก เรื่องที่ใหญ่ที่สุดสำหรับเขา คือ การคอนโทรลมือ คอนโทรลร่างกายตัวเอง เราก็ต้องมีการกระตุ้นหลายๆ แบบ ฝึกการจับมือ ฝึกจับของ ฝึกหยิบของ ฝึกมองหน้า ซึ่งเด็กทั่วไปเขาทำได้อยู่แล้วโดยธรรมชาติ เป็นธรรมชาติของมนุษย์ที่จะเรียนรู้ที่จะทำแบบนี้ได้ แต่ถ้าเป็นดาวน์ซินโดรมมีออทิสซึม สมองอาจจะพัฒนาไม่เหมือนเด็กทั่วไปเราก็ต้องสร้างประสบการณ์ให้เขาเพื่อให้เขาเรียนรู้ได้ในช่วงเวลาที่สำคัญมากช่วงเวลาที่สมองกำลังเติบโตอย่างรวดเร็ว

 

เท่าที่รู้มา โปรแกรมที่เพลินทำเป็นโปรแกรมแรกที่ใช้ด้วย

     ช่วง 4 ปีก่อนที่จะย้ายกลับก็ไปเป็นผู้อำนวยการอยู่ที่ศูนย์ฝึกเด็กที่ซานฟรานซิสโก แล้วศูนย์ฝึกนั้นเป็นสำหรับผู้ปกครองกับครอบครัวที่เหมือนเพิ่งอพยพมาที่อเมริกาใหม่ๆ อาจจะไม่ได้มีบ้านอยู่ ยังต้องได้รับการสนับสนุนจากรัฐบาล เพราะฉะนั้นสิ่งที่เขาได้รับก็ไม่ได้ดีมาก แต่มีเด็กที่มีความต้องการพิเศษไปเรียนด้วย เขาก็เลยจ้างเพลินไปพัฒนาโปรแกรมให้เด็กเล็กที่มีความต้องการพิเศษ ให้เขาสามารถเรียนร่วมกับเด็กทั่วไปได้ ก่อนหน้านั้นเพลินได้ทำการเทรนนิ่งที่เขาเรียกว่า Early Start Denver Model (ESDM) ซึ่งเป็นการฝึกเด็กเล็กที่มีออทิสซึมซึ่งตอนนี้มีประสิทธิภาพมากที่สุด สามารถทำให้กระบวนการความคิดของเด็กที่มีออทิสซึมเปลี่ยนได้เลย เหมือน Shift ให้สมองเขากลับมาเหมือนเด็กทั่วไปมากที่สุด ซึ่งโปรแกรมนี้เพิ่งเริ่มใช้ปี 2009 เอง ช่วงนั้นเพลินอยู่แถวแคลิฟอร์เนียก็มีโอกาสไปฝึกที่ UC Davis กับคนที่เขาคิดค้นโปรแกรมนี้ขึ้นมา เพลินก็เอาโปรแกรมอันนี้ซึ่งตอนนั้นเฉพาะคนรวยเท่านั้นถึงได้มีโอกาสเอาลูกไปฝึก เพลินก็มองว่าเราไปฝึกมาเราก็อยากนำมาใช้กับใครก็ได้ ยูอาจจะไม่ต้องรวยมาก ไม่ต้องขับรถไปถึงUC Davis ที่แซคราเมนโต ยูสามารถมาดร็อปลูกยูไว้แล้วก็ฝึกให้เต็มที่เลย พ่อแม่ก็สามารถออกไปหางานทำได้เพลินก็เลยเอา ESDM มาใช้ในศูนย์เด็กเล็กที่แรกในอเมริกา